Religie en tolerantie
Tolerantie College door historicus en theoloog Leen den Besten
De tolerantie in onze maatschappij staat onder druk. Om die reden staat de Koppelkerk dit jaar met vier prominente wetenschappers stil bij wat tolerantie betekent, en wat het van ons als burger vraagt. In het Tolerantie College op donderdag 9 juni gaat historicus, theoloog en predikant Leen den Besten in op het thema ‘Religie en tolerantie’. Hoe leven we vreedzaam samen in een samenleving met een veelvoud aan religies?
Waar in een gesprek het woord religie in relatie tot tolerantie valt, komen al gauw de verhalen los. Religie komt dan meestal niet zo best uit de bus. Gewezen wordt dan vaak op de gruweldaden van islamistische bewegingen zoals IS, Al Kaida, Taliban, Boko Haram, alle gedaan in naam van Allah. Of er wordt gewezen op de vervolging van ketters, heksen, hugenoten, dopersen en vele anderen in de geschiedenis van het christendom, alle gedaan met het oog op het behoud van de kerk en de eenheid van kerk en staat.
Religie als bron van intolerantie
De verhalen over intolerantie en religie als voedingsbodem daarbij, zijn niet uit de lucht gegrepen. Bovendien werden ze de afgelopen decennia regelmatig bevestigd door de ideologie en de daden van fundamentalistische bewegingen die geworteld zijn in een reactieve, radicale en militante vorm van vroomheid en daarbij neigen tot totalitarisme, haat en gebruik van geweld.
Religie als bron van tolerantie
Minder luid klinken over het algemeen de verhalen over religie als voedingsbodem tot verdraagzaamheid. Kijken we naar de geschiedenis van diverse religies, dan zien we naast uitingen van intolerantie ook uitingen van tolerantie. De uitingen van tolerantie kunnen bestaan uit aanvaarding van het anders-zijn van de ander omwille van de vrede dan wel conflictvermindering. Ze kunnen ook bestaan uit een passieve, ontspannen en goedwillende onverschilligheid ten opzichte van het anders-zijn. Of ze kunnen voortvloeien uit een moreel soort stoïcisme. En tenslotte kunnen ze een openheid voor de ander uitdrukken en nieuwsgierigheid, misschien zelfs respect of een bereidheid te luisteren en te leren.
De lange weg naar tolerantie
Beperken we ons tot het christendom, dan zien we hoe deze godsdienst en de cultuur waarin ze functioneerde een lange en moeizame weg gingen in relatie tot dissidenten in eigen gelederen en anders-gelovenden van buiten. Pas in de zeventiende eeuw ontstond er zoiets als godsdienstvrijheid en vrijheid van geweten.
Wat vraagt tolerantie van ons als mens?
Als we ervan overtuigd zijn dat ieder de vrijheid heeft om zijn of haar eigen overtuiging te vormen en daarnaar te leven, worden we geconfronteerd met de eis van tolerantie. Deze eis stelt moeilijke vragen: Wat is tolereren? Wat moeten we tolereren? Tot hoever mogen we gaan? Is voor een individu de eis tot tolerantie dezelfde als die voor een multinationaal rijk, de internationale gemeenschap, een natiestaat of een immigratieland?
Praktische informatie
Het Tolerantie College ‘Religie en tolerantie’ op 9 juni begint om 20.00 uur en is zowel in de zaal, als online via livestream te volgen. De entree bedraagt € 12,50. Via livestream is het college gratis te volgen. Aanmelden kan via www.koppelkerk.nl.
Tolerantie Colleges
De Tolerantie Colleges maken onderdeel uit van het programma ‘1572 – De Geboorte van Nederland’. In 1572 werden waarden bevochten die vandaag de dag wederom onder druk zijn komen te staan: vrijheid, verdraagzaamheid, verbondenheid en verscheidenheid. In september spreekt hoogleraar Taal en Communicatie Hedwig te Molder over hoe we de dialoog tussen andersdenkenden kunnen bevorderen en in oktober sluit hoogleraar Verdraagzaamheid Bastiaan Rijpkema de Tolerantie Colleges af met een lezing over de grenzen van tolerantie in een democratische rechtsaat. De colleges worden mede mogelijk gemaakt met steun van Provincie Gelderland, Gemeente Aalten en Stichting De Gaostok.